Dlaczego nietoperze żyją w nocy? Lepiej by było jednak postawić pytanie: dlaczego my żyjemy w dzień, skoro to tak mało powszechne zachowanie wśród ssaków?
⏰ Czas czytania: 3 min.
Te zwierzęta wstają wraz z pojawieniem się słońca, a po zapadnięciu zmroku odczuwają senność. Widzą bardzo słabo w ciemności, dlatego chowają się na noc w swoich kryjówkach. Chodząc w ciemności łatwo się potykają. Gdyby nie sztuczne światła latarni, pewnie donikąd by nie doszły i niewiele znalazły.
To opis nas, ludzi. Mamy bardzo dobry wzrok, przyzwoity słuch (ale tylko do pewnego stopnia) i bardzo słaby węch. Pod względem wyczulenia na dotyk też jesteśmy poniżej przeciętnej. Taki zestaw zmysłów sprawia, że najlepiej sobie radzimy w dziennym świetle.
Gdybym Was zapytała, które zwierzęta żyją w nocy, pewnie nietoperze przyszłyby Wam do głowy jako pierwsze. I słusznie. To jednak nie są jedyne nocne ssaki. Bardzo dużo ssaków preferuje noc! Można nawet powiedzieć, że dzienny tryb życia w świecie ssaków to rzadkość.
Dlaczego nietoperze żyją w nocy?
Dzienne niebo jest pełne owadów, ale także ptaków, które na te owady polują. Do owadziej stołówki jest naprawdę wielu chętnych! Są też ptaki drapieżne, które za pomocą doskonałego wzroku w ciągu dnia polują na inne ptaki, a także ssaki próbujące niepostrzeżenie przemykać między drzewami czy źdźbłami traw. Gdyby nietoperze polowały w ciągu dnia, musiałyby się mierzyć z konkurencją ptaków owadożernych oraz zagrożeniem, jakie stanowią ptaki drapieżne.
Nocny tryb życia niemal całkowicie eliminuje te problemy. Większość ptaków wtedy śpi. Jest dużo mniejsza konkurencja do pożywienia i dużo mniejsze ryzyko zostania czyjąś kolacją.
Ponieważ w nocy niewiele widać, trzeba było zacząć polegać na innych zmysłach. Nietoperze na najwyższy z możliwych poziomów wyniosły swój słuch. To za pomocą dźwięków tworzą bardzo wyraźny obraz świata pogrążonego w ciemnościach.
Czy wszystkie nietoperze są aktywne w nocy?
Nie wszystkie! Nocny tryb życia prowadzą nietoperze polujące na owady. Latając, wydają nieustannie bardzo wysokie dźwięki, tak wysokie, że całkowicie niesłyszalne dla człowieka. Dźwięki te odbijają się od elementów krajobrazu, przeszkód i owadów, a wracając w postaci echa do niezwykle czułych i dużych uszu nietoperza, tworzą w jego mózgu dokładny obraz okolicy. Ta umiejętność nazywa się echolokacją.
Jednak nie wszystkie nietoperze to potrafią! Część z nich, zamiast owadów woli jeść owoce lub nektar kwiatów. Poszukiwanie ich za pomocą słuchu kompletnie mija się z celem, dlatego nietoperze owocożerne używają zmysłów wzroku i węchu. Kolorowe owoce i kwiaty znacznie lepiej widać w świetle dnia. Te nietoperze mają więc duże oczy, małe uszy i nie potrafią echolokować. Tak jak my — są aktywne w ciągu dnia, a odpoczywają w nocy.
Które ssaki żyją w dzień?
Tak jak wspomniałam na początku, dzienny tryb życia u ssaków to rzadkość. Dzień to oczywiście domena nas, ludzi, a także większości ptaków i gadów. Wiele ssaków preferuje jednak nocny tryb życia. To sposób na unikanie drapieżników albo zbyt wysokich temperatur panujących w ciągu dnia, a także dostęp do tej części owadów, które są aktywne w nocy.
Gdybyśmy zajrzeli w daleką przeszłość, zobaczylibyśmy przodków ssaków próbujących przetrwać w świecie opanowanym przez wielkie gady drapieżne, polujące w ciągu dnia. Aby nie zostać ich obiadem, prassaki wolały wychodzić z kryjówek dopiero po zmierzchu. Przystosowały więc swoje zmysły i umiejętności do nocnego trybu życia.
Mają specjalnie wyczulony wzrok, aby widzieć nawet wtedy, gdy światła jest mało. Posiadają wspaniałe „narzędzia” dotyku, takie jak włosy czuciowe, np. wąsy u gryzoni, dzięki którym doskonale orientują się, gdzie znajdują się przeszkody. Ssaki drapieżne mają doskonały węch, rozpoznając nawet drobinki zapachu z dużych odległości. Wiele ssaków ma też niesamowity słuch.
Ssakami dziennymi są wszystkie naczelne, czyli lemury, wyraki i małpy, w tym ludzie. Skoro już jesteśmy myślami w buszu czy na sawannie — wiele z tamtejszych roślinożerców jak słonie czy żyrafy to też zwierzęta dzienne.
Gdybyście jednak chcieli wyliczyć aktywne w ciągu dnia ssaki z naszych najbliższych okolic, przyjdą Wam zapewne do głowy tylko te udomowione, jak krowy czy psy. W ciągu dnia możecie też łatwo spotkać wiewiórkę, czasem sarnę lub jelenia. Wilki, rysie, lisy, dziki, kuny, jeże, borsuki czy gryzonie wolą przemieszczać się i pożywiać pod osłoną nocy. Między innymi dlatego tak rzadko je widujemy.
Możesz posłuchać tego tekstu w moim wykonaniu tutaj:
