Jak rozmnażają się nietoperze? Czy łączą się w pary na całe życie? Czy samice rodzą głową w dół? Co je mały nietoperz?
To pytania, które dzieci często zadają mi podczas warsztatów. Dlatego postanowiłam przedstawić Wam rok z życia nietoperzy zaczynając… od jesieni. A dlaczego od jesieni? Bo nietoperze są pod wieloma względami wyjątkowe! Nawet zaloty odbywają kiedy indziej niż wiele pozostałych zwierząt!
Zdjęcie tytułowe: Marta Kepel, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”
⏰ Czas czytania: 4 minuty
Jesień: nietoperze łączą się w pary.
Gody to czas, gdy zwierzęta dobierają się w pary, aby spłodzić dzieci. Większość zwierząt odbywa gody wiosną, gdy robi się ciepło i przyroda budzi się do życia. Nietoperze robią to trochę na opak, bo jesienią!
Nietoperze bynajmniej nie łączą się w pary na zawsze. Jeden samiec może się zalecać do wielu samic, a każda z nich urodzi później jego dzieci. Im więcej dzieci, tym lepiej! Aby zwrócić uwagę partnerek, samiec wydaje specjalne dźwięki — nazywamy je pieśniami godowymi.
Żeby samica zaszła w ciążę, samiec musi przekazać jej swoje nasienie. Tak jest u wszystkich zwierząt, a także u człowieka. Jednak kobiety i większość innych samic po takich zalotach od razu zachodzi w ciążę. Pani nietoperz ma na to jednak inny sposób. Nasienie pana nietoperza przechowuje w swoim ciele przez całą zimę, a w ciążę zachodzi kilka miesięcy później!
Dlaczego pani nietoperz nie od razu zachodzi w ciążę?
Nietoperze zimą zapadają w stan hibernacji. Ponieważ nie ma dla nich jedzenia i nie mogą uzupełnić energii, ucinają sobie coś w rodzaju bardzo długiej drzemki. Jednak to nie jest zwykły sen: temperatura ich ciała znacznie się obniża, oddychają wolniej i wolniej biją im serca. W tym czasie chronią się w chłodnych i wilgotnych miejscach, na przykład w jaskiniach.
W tym czasie samica nietoperza nie mogłaby być w ciąży! Skoro sama nic nie je, nie wykarmiłaby dziecka w swoim brzuchu. Nie może go też urodzić w czasie, gdy jest bardzo zimno — nie dałoby wtedy rady przeżyć. Dlatego też czeka z ciążą do wiosny!
Kiedy nietoperze mają młode?
Wiosną, po opuszczeniu zimowych kryjówek nietoperze muszą szybko odnowić zapasy energii. W końcu nic nie jadły przez kilka zimowych miesięcy! Dlaczego się śpieszą? Otóż już niedługo będą mieć małe!
Samice łączą się wtedy w grupy nazywane koloniami. W takiej kolonii może być kilkaset, a nawet tysiące samic! Kolonia to trochę jakby klub koleżanek, w którym każda już niedługo będzie opiekować się swoim potomstwem. A w grupie bezpieczniej i raźniej!
Nietoperze nie wiją gniazd ani nie kopią nor, muszą sobie znaleźć gotową kryjówkę. Wybierają miejsca ciepłe i zaciszne. Takie, gdzie nikt im nie będzie przeszkadzał. Może to być strych czy poddasze budynku albo dziupla drzewa. Niektóre nietoperze zasiedlają specjalne budki zawieszone przez człowieka.
Wiosną, w maju, pani nietoperz rodzi jedno młode. U niektórych gatunków mogą to być bliźniaki albo nawet trojaczki, ale to rzadkość! Nietoperze oczywiście nie składają jaj jak ptaki czy gady. Są ssakami, a więc rodzą dzieci i karmią je swoim mlekiem, aż te wyrosną i będą mogły latać i same chwytać jedzenie dla siebie.
Jak się rodzą nietoperze?
Nietoperze są znane z tego, że odpoczywają w pozycji głową w dół. To jednak nie jest zbyt dobra pozycja do porodu!
Gdy przychodzi czas narodzin, mama nietoperz przyczepia się pazurkami do ściany lub stropu, ale głową do góry. Wypycha młode ze swojego brzucha i podtrzymuje je ogonem. Rolę liny asekuracyjnej pełni pępowina. Dzięki temu młode nie spadnie na ziemię.
Noworodek nietoperza jest bardzo duży! To znaczy dla nas jest malutki, zmieściłby się na jednym palcu u ręki. Jednak waży on jedną trzecią tego, co jego mama. To tak jakby ludzkie niemowlęta przy porodzie miały 15-20 kilogramów! To dla nas niewyobrażalnie dużo!
Nowo narodzony nietoperz nic nie widzi, nie ma futerka i nie umie latać. Ma jednak duże kciuki i stopy (prawie tak duże, jak jego mama), bo od urodzenia musi się umieć doskonale trzymać matki.
Gdy pani nietoperz odpoczywa, nietoperzątko uczepione pazurkami futra na jej brzuchu pije mleko. Jednak mama też potrzebuje się najeść! Wieczorem zostawia swoje młode wraz z innymi młodymi w kryjówce. Wszystkie czekają przyczepione pazurkami do ściany lub sufitu i ciasno do siebie przytulone, aby było im ciepło. Gdy najedzone mamy wrócą po kilku godzinach, rozpoznają swoje dzieci po głosie i po zapachu. Nie pomylą się, nawet gdyby w kolonii było ich tysiące!
Kiedy małe nietoperze się usamodzielniają?
Młode bardzo szybko rosną. Otwierają oczy po 3 dniach, w pierwszym tygodniu rośnie im futro, a w ciągu ok. 3 tygodni potrafią już wydawać ultradźwięki, czyli specjalne wysokie dźwięki, które umożliwią im polowanie w nocy. Zaczynają latać, gdy mają 3-5 tygodni, ale nadal piją mleko matki. Wkrótce nauczą się same zdobywać jedzenie dla siebie.
Echolokacja: Tajemnice dźwiękowej nawigacji w świecie zwierząt
Późnym latem, na przełomie sierpnia i września młode nietoperze są już samodzielne. Sprawnie latają i polują na owady. Trzymają się jednak blisko swoich mam oraz reszty kolonii. Dorosłe nietoperze zaś przygotowują się do godów…
I tak oto roczny cykl życia nietoperzy się zamyka. Ciekawe, prawda? Te małe, latające stworzenia kryją tyle tajemnic! Teraz gdy już wiesz o nich więcej, może zechcesz się nimi bardziej zainteresować lub nawet pomóc w ich ochronie? Pamiętaj, że każde zwierzę odgrywa swoją rolę w przyrodzie i warto je doceniać. Kto wie, jakie inne fascynujące historie czekają jeszcze na Ciebie w świecie zwierząt?
