Wampir to mityczne stworzenie, które znane jest przede wszystkim z paskudnego nawyku wysysania krwi swoim ofiarom, włóczenia się po nocach i odpoczywania w trumnie. Okropne, prawda? Dobrze, że prawdziwe wampiry nie istnieją… A może jednak?
Na świecie istnieje całkiem sporo zwierząt, dla których krew jest doskonałym (a nawet jedynym) posiłkiem. Dobrze przewidujesz — jest pośród nich kilka nietoperzy.
⏰ Czas czytania: 5 minut
Na początek: krwiożerca to dobre hasło do krzyżówki!
Biologia bardzo lubi grekę, łacinę i… słowa złożone.
Odżywianie i jedzenie to „fagia” (z greckiego: phágo „jem, pożeram”). Dodając do niego odpowiedni przedrostek można łatwo nazwać wiele rodzajów odżywiania.
Możesz uczynić z tego zabawę. Przeczytaj poniższe słowa i wyobraź sobie zwierzę, które jako pierwsze przychodzi Ci do głowy.
ZOOfag = mięsożerca,
FITOfag = roślinożerca (weganin?),
NEKROfag = padlinożerca,
KOPROfag = spożywający odchody,
MELITOfag = jedzący pyłek kwiatów,
MYRMEKOfag = jedzący mrówki…
Można tak stworzyć bardzo wiele słów.
A HEMATOFAG to zwierzę żywiące się głównie krwią.
O tych paskudach właśnie będziemy dzisiaj rozmawiać.
Krew nie jest szczególnie pożywna.
Na początek coś ustalmy: jedzenie krwi to nie jest bardzo dobry pomysł.
Da się zjeść, ale nie jest zbyt pożywna.
Krew składa się w około 50% z wody, druga połowa to krwinki białe, czerwone i tzw. płytki krwi, do tego trochę białka i innych związków organicznych. Zawiera za to mało węglowodanów i tłuszczu — substancji, z których większość zwierząt czerpie energię.
Z tego powodu zwierzę, które żywi się krwią, musi jej wypić naprawdę dużo (w stosunku do masy swojego ciała). Krwiopijca potrafi więc zjeść nawet kilka razy tyle, co sam waży! Takiej supermocy nie mają mięsożercy czy roślinożercy.
A teraz przedstawię Ci dziesięcioro krwiożerczych przyjemniaczków!
10 zwierząt, które żywią się krwią.
Komary
Samice komarów żywią się krwią ssaków i ptaków. Ssą krew, aby uzyskać niezbędne składniki odżywcze do produkcji jaj (poza tym okresem nie są krwią zainteresowane).
Komarzyca wypija kilka miligramów krwi, czyli dwa-trzy razy więcej, niż sama waży.
Pchły
Dorosłe pchły żywią się krwią zwierząt. Jeśli nie znajdą swojego ulubionego żywiciela, nie pogardzą też człowiekiem.
Pchła wypija na dobę nawet 20 razy więcej, niż sama waży.
.jpeg)
Pluskwy
Pluskwa domowa gustuje w ludzkiej krwi. Pobiera krew co kilka dni, ale gdy trzeba, potrafi pościć nawet kilka miesięcy.
Pluskwa wypija dwukrotność masy swojego ciała podczas posiłku.
Muchy tse-tse
To owady występujące w Afryce, które żywią się krwią ssaków, w tym ludzi. Roznoszą śmiertelną chorobę zwaną śpiączką afrykańską.
Kleszcze
Kleszcze to małe pajęczaki, które żywią się krwią ssaków, w tym ludzi. Pobierają krew przez kilka dni z rzędu, znacznie powiększając swoje rozmiary.
Kleszcz wypija ok. dwukrotność masy swojego ciała w ciągu kilkudniowego żerowania.
Pijawki
Pijawki to długie, cylindryczne stworzenia z typu pierścienic (jak dżdżownice). Żywią się w większości krwią kręgowców (np. ryb). Co ciekawe, potrafią najadać się na zapas.
Pijawka potrafi zjeść 10-krotność masy swojego ciała podczas jednego posiłku.
Minogi
Minogi są bezżuchwowcami, prymitywnymi kręgowcami wodnymi, trochę podobnymi do ryb. Przysysają się gębą do ciał ryb i spożywają ich krew.
Zjadają od kilku do dwudziestu-kilku procent masy swojego ciała.
Wandelia
To ryba pasożytnicza występująca w dorzeczu Amazonki i Orinoko. Zakotwicza się kolcami pod pokrywą skrzelową dużych ryb i spożywa krew przepływającą przez skrzela. Żeruje tylko ok. 1 minutę.
Zięby-wampiry
Te występujące na wyspach Galapagos ptaki z braku lepszej opcji żywieniowej piją krew innych ptaków, np. głuptaków. Tak długo dziobią głuptaka, aż ten zaczyna krwawić. O dziwo — nieszczególnie protestuje.
Nietoperze
Tylko trzy (z ponad 1400!) gatunki nietoperzy żywią się krwią. Dwa — krwią ptaków, a trzeci, zwany wampirem zwyczajnym — krwią ssaków. Wszystkie występują w Ameryce Południowej. Preferują bydło (np. krowy), ale zdarzają się przypadki pogryzienia człowieka.
Nietoperz wampir wypija około 20 gramów (dwie łyżki) krwi dziennie, co stanowi ok. 50% masy jego ciała.
Zobacz też mój ARTYKUŁ DLA DZIECI O NIETOPERZACH-WAMPIRACH:
Chociaż wampiry są bardzo żarłoczne, ilość krwi, którą wypijają, jest dla ofiary pomijalna. Największe niebezpieczeństwo polega na tym, że wampiry mają z krwią bezpośredni kontakt. Podczas jedzenia mogą wprowadzić do krwioobiegu ofiary wirusy, bakterie lub pasożyty, a część z nich może być naprawdę niebezpieczna.
Jakie choroby roznoszą wampiry?
Nieprzyjemnych (albo nawet śmiertelnych) konsekwencji ugryzienia przez wampira jest całkiem sporo, poniżej prezentuję kilka:
Malaria — tropikalna choroba powodowana przez pierwotniaka zwanego zarodźcem malarycznym. Przenoszą go komarzyce. Objawia się silnymi dreszczami, wysoką gorączką i obfitymi potami.
Choroba Chagasa — spotykana głównie w Ameryce Południowej choroba wywołana przez świdrowca. Przenosi go krwiopijny pluskwiak. Choroba jest przewlekła i może uszkadzać mięsień sercowy czy mięśnie przełyku i jelita grubego.
Gorączka Zachodniego Nilu — ostra choroba wirusowa. Nazwa pochodzi od kraju pierwszego wyizolowania, ale choroba występuje również w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Wirusa przenoszą komary. Objawy w najlepszym przypadku przypominają grypę, w najgorszym — są to zaburzenia koordynacji ruchowej i świadomości.
Odkleszczowe zapalenie mózgu — choroba wywołana przez wirusa, którego przenoszą kleszcze. Na początku powoduje objawy podobne do grypy, a większość (70-80%) osób samodzielnie zdrowieje na tym etapie. Dla ok. 20% nieszczęśników skończy się to jednak zapaleniem mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych lub rdzenia kręgowego.
Borelioza — choroba wywołana przez bakterie, a przenoszona przez kleszcze. U części chorych powoduje zapalenia stawów i mięśnia sercowego, a po wielu latach ciężkie powikłania. Rozpoznane zakażenie da się skutecznie leczyć z pomocą antybiotyków.
Denga — wirusowa choroba tropikalna przenoszona przez komary. Powoduje gorączkę, ból głowy, mięśni i stawów oraz wysypkę na całym ciele.
Żółta febra — inaczej zwana żółtą gorączką. Choroba powodowana przez wirusy. Przenoszą ją komary, a występuje w pasie równikowym w Afryce i Ameryce Południowej. Nazwa pochodzi od żółtaczki, która rozwija się przy części zakażeń.
Wścieklizna — wirus przenoszony przez kontakt ze śliną zarażonego zwierzęcia, najczęściej psa. Nietoperze wampiry występujące w Ameryce Południowej przenoszą tego wirusa na bydło, ale mogą także zarażać ludzi. Niepodanie szczepionki po ugryzieniu zawsze kończy się dla człowieka śmiercią.
Tutaj DOWIESZ SIĘ WIĘCEJ O WŚCIEKLIŹNIE oraz roznoszeniu jej przez nietoperze:
Wścieklizna u nietoperzy — fakty, statystyki oraz jak się chronić
Skoro jest tyle różnych krwiopijców, skąd skojarzenie mitycznych wampirów akurat z nietoperzami?
Wszystkie trzy gatunki nietoperzy-wampirów zamieszkują Amerykę Południową. W czasie eksploracji Ameryk w XV-XVI wieku Europejczycy prędzej czy później musieli natrafić na te zwierzęta. Jednak oficjalne nazwanie ich słowem „wampir” nastąpiło dopiero w XIX wieku.
Nietoperze były już wcześniej w kulturach europejskich (i nie tylko) kojarzone z ciemnymi mocami i czarnoksięstwem, podobnie jak koty i sowy. Wszystkie te zwierzęta wydają się ludziom tajemnicze, mroczne i trochę straszne. Bezgłośni i skuteczni nocni myśliwi uosabiali złe moce, które miały opanowywać świat po zmierzchu. Zwyczaj picia krwi przez niektóre nietoperze odkryte w Nowym Świecie dodał tym skojarzeniom pikanterii.
Drakula Brama Stokera (wydany po raz pierwszy w 1897 roku) nie był pierwszą powieścią łączącą wampiry z nietoperzami, ale za to pierwszą, w której główny bohater potrafił się w nietoperza zmieniać. Poza tym stała się popkulturowym punktem odniesienia dla wszystkich wampirów. Umiejętności, zachowanie oraz pięty achillesowe Drakuli (czosnek, srebrny krucyfiks czy światło słoneczne) stały się typowymi cechami wampirów w innych popularnych powieściach i filmach.
Poznaj inne wierzenia związane z nietoperzami:
Nie tylko wampiry: nietoperz w kulturze i przesądach z 4 stron świata
Ludzie też jedzą krew.
Co prawda to nie wystarczy, aby nazwać nas wampirami, ale ludzie chętnie raczą się krwią zwierząt. Spożywamy krew jak świat długi i szeroki. Nie jest to tylko upodobanie ludów pierwotnych ani nie wynika z braku dostępu do lepszych części zwierzęcia. Po prostu lubimy krwiste dania!
W Szkocji zjemy black pudding, czyli wędlinę z podrobów i krwi. Zresztą nie tylko w Szkocji: we Francji takie danie nazywa się boudin noir, we Włoszech sanguinaccio, a Hiszpanii morcilla.
Czernina to polska zupa z rosołu i kaczej krwi — podobno dawniej dostawał ją na obiad kawaler, którego rodzice panny na wydaniu zamierzali odesłać z kwitkiem.
Popularna w sezonie grillowym kaszanka to nic innego jak kasza wymieszana z kawałkami podrobów i krwią.
W Chinach spotkać można krwawe tofu, czyli zakrzepniętą i pokrojoną na kawałki świńską krew.
Blodplattar to lubiane przez Szwedów i Finów naleśniki ze świńskiej krwi z mąką i przyprawami. Jedzone są na śniadanie… z dżemem lub owocami.
Choć krwiożercze zwierzęta mogą wydawać się przerażające, pełnią one ważną funkcję w ekosystemie. Przenoszą różne patogeny i w ten sposób kontrolują populacje innych zwierząt. Brzmi to okrutnie, ale to między innymi właśnie choroby utrzymują równowagę na świecie.
Krwiożercze zwierzęta muszą dostarczyć sobie bardzo dużą ilość krwi w stosunku do własnej masy. Wiele z nich opracowało skomplikowane strategie, takie jak zdolność lokalizowania żywicieli, znajdowanie idealnych miejsc na ukłucie, czy też hamowanie krzepnięcia krwi w trakcie ssania. Może to wystarczy, aby uznać je nie tylko za obrzydliwe, ale również trochę niesamowite?
